دکتر عبدالمهدی رجایی
شمایی از شهر اصفهان در سال ۱۳۱۵ ش
عین مقاله روزنامه:
در راه عظمت اصفهان
باید دید چنین شهری وقتی هم مرکز صنایع ظریفه و قدیم و مخصوصاً صنایع جدید یک کشور قرار گیرد، و از این لحاظ آیندة درخشانی را در پیش گرفته باشد، آیا میتوان نسبت به امور عمرانی آن بی علاقه بود؟ و شهرداری چنین شهری میتواند در راه اصلاحات شهری با قدمهای سست و لرزان پیش رفته و سیر آبادانی آن را نسبت به سیر سریع سایر ترقیاتش بطئی تر قرار دهد؟ حالا باید دید قدمهای ادارة شهرداری ما تا آنجا که پیش رفته، روی اصل تناسب مذکور برداشته شده است یا خیر؟ آری... نه!
نه از آن جهت که سیر ترقی اصفهان از لحاظ اوضاع اقتصادی در سه سالة اخیر به قدری سریع بوده که حقاً حیرت انگیز به شمار میرود و روی اصل این نسبت باید پیشرفتهای شهرداری ما نیز حیرت انگیز باشد. در صورتی که چنین نبوده و نیست.
آری. از آن رو که از قدیم گفتهاند «ز زر میتوان لشکر آراستن / ز لشکر بسی فتنهها خواستن » و روی اصل این که بودجة شهرداری ما نسبت به وسعت دامنة شهر خیلی محقر و ضعیف است، بیش از آن چه که تاکنون کار کرده است حقاً نمیتوانست کار بکند و آن چه هم تاکنون کار کرده انصافاً تا حد زیادی شایستة تقدیر و تمجید میباشد.
شهرداری اصفهان در عرض دو سالة اخیر و مخصوصاً در ظرف سال جاری در راه آبادی این شهر قدمهای اساسی و بلندی برداشته که میتوان گفت کارهای این دو ساله اساس و شالودة اصلی اصلاحات اصفهان به شمار میرود و آن عبارت از احداث خیابان زیبا و مهم دور شهر (که در این قسمت البته خدمات و جدیتهای آقای منصور، پیشکار جدی و لایق مالیة اصفهان نباید فراموش شود) و خیابان جدید چهارباغ و ساختمان قسمت مهمی از میدان و بعضی کارهای متفرقة دیگر است که در سال گذشته انجام گرفته و امتداد خیابانهای هاتف و حافظ و ساختمان خیابان بسیارعالی و ممتاز دروازه تهران و تسطیح قسمت وسط خیابان جدید چهارباغ و خیابان طوقچی به دروازه تهران و ساختمان دو عمارت زیبا برای وصول عوارض بلدی در دروازههای تهران و شیراز و اتمام بقیة ساختمانهای میدان نقش جهان میباشد.
انجام همین اصلاحات، اشتباه نشود، کار کمی نیست. اگر آبپاشی خوبی در سال جاری به واسطة کمی عدة سپور نشده، یا اگر در قسمت نظافت خیابانها، باز به همان علت کمی عدة سپور، دقتی به عمل نیامده است، نباید فراموش کرد که شهرداری ما، که تحت نظر یک نفر حکمران جدیِ عمران طلب اداره میشود، گذشته از این که مردم مقتصد و صرفه جوی اصفهان را وادار به ساختمان نماهای خیابانهای چهارباغ و شاه و دروازه تهران نموده، و از این راه بسی بر زیبایی قسمتی از شهر اصفهان افزودهاند، و گذشته از این که به احداث و تکمیل دو خیابان خیلی مهم حافظ و هاتف و کف سازی سه خیابان معظم چهارباغ جدید و دروازه تهران و قسمتی از خیابان دور شهر موفق شدهاند، در راه اصلاحات اساسی شهر دو قدم بسیار مهم و بزرگی برداشتهاند که نتایج آن تا یک الی دو سال دیگر آشکار خواهد شد و آن دو مسأله کابل کشی برق اصفهان و آسفالتکاری خیابانهای چهارباغ و شاه است که هر دو به مناقصه گذاشته شده و به طوری که نتیجة عمل رسماً در روز پنج شنبة گذشته به انجمن شهرداری راپورت شد، قرارداد انجام هر دو امر (اولی با کمپانی آ. ا.ک و دومی با شرکت ساختمان)منعقد گردیده و قریباً شروع به کار خواهند کرد.
در دنیای متمدن امروز دیگر سیمهای برق به واسطة خطرات مهیبی که دارد از طرق هوا عبور نمیکند، بلکه معبر آن زیر زمین است. دیگر پایههای چوبی حتی در شهرهای کوچک ممالک راقیه هم دیده نمیشود. از طرفی دیگر دیگر خیابانهای خاکی و شنی که در زمستان باتلاقهای گل و لجن را تشکیل میدهد و در تابستان فضاهای پر از گرد و غبار، که پسندیده یک شهر مترقی و یک کشور متمدن نیست، باید حتماً سطحش آسفالت بشود.
شکی نیست امروز که با نداشتن یک بودجة کافی و توانایی، به کار این قبیل اصلاحات اساسی مبادرت میشود، تا یکی دو سال دیگر که تمامی کارخانجات اصفهان به کار افتادند و محصولات صنعتی اصفهان نیز چندین برابر شد، و از این راه بر میزان عایدات شهرداری ما سالیانه مبالغ خیلی زیادی افزوده خواهد شد، مسألة آسفالتکاری خیابانها نیز با سرعت خیلی زیادتری پیشرفت خواهد کرد و اصفهان رنگ نوین و جلوه و جمال خیلی زیبا و مهم دیگری را به خود خواهد گرفت.
روزنامه اخگر، سال هشتم، ش 1183، 27 مهر 1315.