نـیشابور،یـکی از چهار شهر بزرگ خراسان،در طول تاریخ همواره حوادث گوناگونی را به چشم دیده و فراز و نشیب‌های بسیاری را از سر گذرانده است.بنای‌ اصلی این شهر را به شاهپور بابکان نسبت می‌دهند. مشهور است شاهپور در خـراسان پادشاهی تورانی به نام پهلیزک(پالزهاک،پالچیهاک)را شکست داد و کشت و در آن مکان شهر نیوه شاهپور‌(کار‌ نیک)را بنیان نهاد.
چون دگرباره آسیب فراوان دید،به همت شاهپور دوم مرمت گردید و گسترش یافت و در عهد یـزدگرد دوم بـر اعتبار و اهمیت این شهر افزوده شد و بطور کلی‌ در‌ روزگار ساسانیان از اهمیت زیادی برخوردار گشت.ظاهرا بعد از شاهپور دوم بود که نام این شهر بیشتر«ابر شهر»خوانده شد.چنانکه در آغاز اسـلام حـتی در عهد‌ عباسیان‌ نیشابور را ابرشهر می‌نگاشتند.
این شهر از آغاز اسلام تا عهد مغول نیز همواره مورد توجه حکام و فرمانروایان قرار داشته است.طاهریان‌ نخستین سلسله مستقل ایرانی بعد از اسلام‌،آنـ‌ را‌ پایـتخت خود قرار دادند و در‌ آبادانی‌ آن‌ جد و جهد کردند. خصوصا در عهد عبد الله بن طاهر،یکی از مراکز مهم علم و دانش دنیای اسلام شد.صفاریان و سامانیان‌ نیز‌ در‌ این راه بسیار کوشیدند و به آن تـوجه نـمودند‌.بـه‌ طوری که عمرو لیث صـفاری دربـارهء آن گـفت:«شهری را گرفته‌ام‌ که گل آن خوردنی،بوتهء آن ریواس و سنگهای‌ آن‌ فیروزه‌ است».