میسیون‌های لازاریست فرانسوی و خواهران نیکوکار سنت ونسان دوپل فرانسوی در اوایل قرن نوزدهم میلادی به منظور تبلیغات مذهبی کاتولیک در میان اقلیت مسیحی ایرانی وارد ایران شدند. آنها در این راستا به فعالیت‌های فرهنگی گوناگون مانند برپایی مدارس، درمانگاه، یتیم‌خانه، چاپخانه و غیره در ایران از جمله اصفهان پرداختند. شهر اصفهان به علت منطقه‌ی مسیحی‌نشین جلفا مورد توجه آنان قرار گرفت. لازاریست‌ها و خواهران نیکوکار در انجام فعالیت‌های خود با چالش‌های گوناگونی مواجه شدند. با وجود این چالش‌ها، دستاوردهای آنان در دوره‌ی مورد مطالعه در این پژوهش (دوره ی قاجار) قابل توجه است. 

  پس از توضیحی کوتاه درباره‌ی این چالش‌ها و دستاوردهای لازاریست‌ها (که برای آگاهی از این موارد می‌توانید به متن مقاله‌ی پیشین در همین سایت رجوع نمایید)، سوال اصلی پژوهش این است که چگونه لازاریست‌ها و خواهران نیکوکار با وجود چالش‌های مختلف به چنین موفقیت‌هایی دست یافتند؟ 

 با بررسی منابع موجود، عوامل زیر به عنوان علل موفقیت آنها شناسایی گردید: 

 ۱- دولت ایران برای ایجاد توازن قوا در برابر نفوذ و دخالت‌های استعماری دو قدرت رقیب روسیه و انگلستان در ایران، در بیشتر موارد از هیأت‌های مذهبی فرانسه، که لازاریست‌ها و خواهران نیکوکار سنت ونسان دوپل بودند و نماینده‌ی دولت خود در ایران به حساب می‌آمدند، حمایت سیاسی و مالی می‌کرد. 

 ۲- روحانیون بلندپایه شیعه مذهب اصفهان، امامان جمعه‌ی شهر، به علت مخالفتی که با دخالت‌های انگلستان و به ویژه روسیه در امور داخلی شهر داشتند، یا حتی نفرتی که از روسیه داشتند، از لازاریست‌ها و فعالیت‌های آنها در اکثر موارد حمایت می‌کردند. این حمایت‌ها در قالب فتواهای شرعی به نفع لازاریست‌ها در درگیری‌های آنها با رقیبان مسیحی خود و پناه دادن به آنها برای حفظ جانشان در برابر رقیبان و حتی حمایت از آنان در برابر بعضی مسلمانان متعصب بود. 

 ۳- عامل مهم دیگر دیدگاه مثبت ایرانیان نوگرا به فرانسه و زبان و ادبیات فرانسه بود. از آنجا که دولت فرانسه در سیاست‌های استعماری روسیه و انگلستان در ایران سهیم نبود، اغلب ایرانیان سیاست‌های استعماری این کشور در شمال آفریقا را نادیده می‌گرفتند و فرانسویان را وارث اندیشه‌های عصر روشنگری و انقلاب فرانسه می‌دانستند. آنها امید داشتند که با آموزش زبان و ادبیات فرانسه و علوم مدرن با دنیای مدرن آشنا شوند. به ویژه اینکه زبان فرانسه در این دوره زبان اصلی اروپایی بود و دانستن این زبان نشانه‌ی آموزش اروپایی، وجهه‌ی بالای اجتماعی و حتی وسیله‌ای برای استخدام در مناصب بالای دولتی بود. 

  لازاریست‌ها و خواهران نیکوکار نیز با آگاهی داشتن از این نکات، در مدارس خویش با آموزش دروس مدرن و مهارت‌های عرفی و آموزش زبان فرانسه به جذب مسلمانان می‌پرداختند و تلاش می‌کردند تا با انجام خدمات بهداشتی در بین مردم شهر محبوبیت یابند. با این حال به علت ممنوعیت تبلیغ مذهبی در بین مسلمانان، ممنوعیتی که به وسیله‌ی روحانیون شیعه و دولت ایران وضع شده بود، و همچنین تعلق مذهبی ایرانیان، آنان توفیقی در مسیحی‌کردن مسلمانان نیافتند. 

  نتیجه اینکه،‌ با وجود موفقیت مبلغان کاتولیک مذهب فرانسوی در اصفهان برای انجام فعالیت‌های فرهنگی خویش، فضایی مناسب برای تبادل افکار مذهبی میان روحانیون شیعه مذهب ایران و کشیشان کاتولیک به وجود نیامد. زیرا فعالیت کاتولیک‌ها در اصفهان تحت تأثیر رقابت‌های سیاسی قدرت‌های اروپایی در ایران و حمایت آنها از مسیحیان هم‌کیش خود برای اعمال نفوذ سیاسی و اقتصادی در اصفهان بود تا برقراری تعامل فرهنگی و تلاش برای اینکه به یک فهم متقابل معرفتی با مسلمانان شیعه برسند. (با اینکه انجمن صفاخانه و روزنامه‌ی الاسلام گفتگوی نمایندگان مسیحی و مسلمان را به مدت حدود سه سال (۳۸ شماره) در اصفهان منتشر نمود، اما این مجادلات بین روحانیون شیعه و پروتستان‌ها بود.) ایرانیان نیز که از ارتباط خدمات آموزشی و بهداشتی هیأت‌های میسیونری با اهداف تبلیغی آنان آشنا بودند، تلاش کردند تا از خدمات آموزشی و بهداشتی کاتولیک‌ها و از رقابت هیأت‌های میسیونری رقیب با یکدیگر، در راستای اهداف خود به منظور توازن قوا بین قدرت‌های رقیب اروپایی در ایران و استفاده از امکانات دنیای مدرن بهره ببرند. 

برای آگاهی از مقالات ارائه شده در این همایش، فایل ضمیمه را دانلود نمایید.