دکتر ابوالفضل حسن‌آبادی

دکتری: تاریخ محلی دانشگاه اصفهان، ۱۳۹۲
سمت: رئیس اداره اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی

تاریخ شفاهی، ‏تاریخ محلی و پژوهش‏های مردم‏شناسی

تاریخ شفاهی، ‏تاریخ محلی و پژوهش‏های مردم‏شناسی لری دانیلسون فلکلوریست آمریکایی معتقد است که اگر فلکلوریست‏ها دامنه کاری خود را محدودتر ‏و به تاریخ علاقه بیشتری نشان دهند و تاریخ شفاهی کاران از حوزه مسائل سیاسی، ‏ اقتصادی و نخبگان به سمت مسائل اجتماعی مردم حرکت کنند می‏توانند در موضوعات زیادی مانند تعصبات، ‏ ترس‏ها، ‏ نفرت‏ها، ‏ موفقیت‏ها، ‏ عادات، ‏ وفاداری‏ها و خواست‏ها با هم همکاری داشته باشند...
لری دانیلسون فلکلوریست آمریکایی معتقد است که اگر فلکلوریست ها دامنه کاری خود را محدودتر و به تاریخ علاقه بیشتری نشان دهند و تاریخ شفاهی کاران از حوزه مسائل سیاسی، اقتصادی و نخبگان به سمت مسائل اجتماعی مردم حرکت کنند می توانند در موضوعات زیادی مانند تعصبات، ترس ها، نفرت ها، موفقیت ها، عادات، وفاداری ها و خواست ها با هم همکاری داشته باشند. سؤال اینجاست که زمینه های اشتراک و افتراق تاریخ شفاهی، مردم شناسی و تاریخ محلی در کجاست؟ آیا امکان استفاده از ظرفیت های مشترک برای انجام پژوهش های تاریخی وجود دارد؟ آیا می توان بین داده های تاریخ شفاهی و مردم شناسی در ظرف مشترک تاریخ محلی ارتباطی برقرار نمود؟ آیا همیشه تعهد تاریخ شفاهی ساختن و یا پشتیبانی وقایع خاص تاریخی است و یا می تواند در بازنگری و انتقال محتوای کلی نیز مورد استفاده قرار گیرد؟
تاریخ شفاهی و مطالعات میان رشته ای در زمره مباحثی است که کمتر به آن در ایران توجه شده است. کمبود نظریه پردازی در تاریخ شفاهی ایران، کم رنگ بودن نقش دانشگاه ها زمینه تبیین مرزهای پژوهشی تاریخ شفاهی وتمرکز فعالیت های تاریخ شفاهی کاران در حوزه تاریخ جنگ و انقلاب باعث شده تا ظرفیت های آن در ارتباطات مشترک مورد توجه قرار نگرفته و زمینه همکاری مشترک با حوزه هایی مانند تاریخ محلی، مردم شناسی و جامعه شناسی فراهم نگردد.
غذا، سرگرمی، تفریح، زندگی روزانه، اوقات فراغت، رویاهای فردی، نوستالژی ها، قحطی، مریضی ها، شادی ها، پزشکی سنتی، کسب و کارعزاداری ها و رفتارهای معنابخش به زندگی که جامعه انسانی را در تصویر بخشیدن به زندگی گذشته یاری می رساند می تواند کلید ارتباط بین سه حوزه تاریخ شفاهی، تاریخ محلی و مردمشناسی باشد. اصطلاحاتی مانند:
Life history, common history, community history, peoples history, local history, oral local history, oral testimony, oral traditional history, oral tradition, folk history, oral folk history, personal history,
یا مفاهیمی مانند: تاریخ عامه، تاریخ فردی، تاریخ مشترک، تاریخ مردم، تاریخ محلی، تاریخ شفاهی محلی، شواهد شفاهی، تاریخ شفاهی سنتی، سنت شفاهی، تاریخ شفاهی عامه زیرشاخه های موضوعی هستند که ارتباط بین این سه را فراهم می نمایند. در بررسی برخی از موضوعات اجتماعی که دارای جنبه های اطلاعاتی بوده و قابلیت دریافت شخصی از تاریخ را فراهم می نمایند، مردم شناسان، مورخان محلی و تاریخ شفاهی می توانند با هم همکاری زیادی داشته باشند. در یک پژوهش تاریخ محلی نمی توان درک جامعه را نسبت به گذشته ندیده گرفت و یا بی اعتنایی کرد زیرا در تعامل بین روح انسانی با وظیفه کاری و تاریخی گرایی باید رابطه منطقی با بررسی زندگی جمعی و گروهی مردم در یک دوره تاریخی وجود داشته باشد و می توان آن را از طریق پرسش های تاریخی با بررسی عمومی سنت ها روایات و شفاهیات انجام داد. همچنین در یک طرح تاریخ محلی می توان از طیف های متفاوتی مانند مصاحبه کنندگان- مصاحبه شوندگان باورهای اجتماعی و روحیات مردم برای شخصی سازی و محلی سازی روایت ها و سنت های شفاهی در مردم شناسی استفاده کرد.
در ارتباط بین تاریخ محلی با مردم شناسی هر مکان هویت مکانی-زمانی و شخصیت محلی خود را داردکه می تواند بخشی از آن از طریق عقاید عامه به دست آید. تاریخ محلی و فلکلور می توانند درباره بسیاری از تجربیات شخصی که ماهیت تجربی و تاریخی دارند حساس باشند تا با شخصیت بخشی به روایات شخصی که بعضاً جنبه افسانه ای دارند نه تنها تاریخ یک محل بلکه تاریخ فرهنگ آن را بازسازی نمایند.
تجاهل نسبت به روایات شفاهی بعضاً نامستند در جامعه در واقع نادیده گرفتن هویت فردی، هویت جمعی، مردم شناسی تاریخی و بی احترامی به درک مردم از زندگی گذشته، رفتارها و نوشتارها و به کار بردن خرد جمعی در بازسازی زندگی گذشته سنت های شفاهی منابع تاریخی است.
در مجموع تاریخ شفاهی را هم می توان غیر از کاربری با اهداف خاص تاریخی یا استفاده ابزاری برای حوزه های مختلف پژوهشی برای مردم و تاریخ مردم نیز استفاده نمود. جایی که احساسات بر منطق غلبه دارد و زبان گفتاری جای قلم نوشتاری را می گیرد. تاریخ مردم برای مردم، تاریخ نگاری عامه بدون هدف خاص و بازنمایی زندگی مردم با همه خوبی و بدی هایش در یک دوره تاریخی در یک محل خاص می تواند ضمن جذاب بودن برای مخاطبان عام زمینه همکاری تاریخ شفاهی، تاریخ محلی و مردم شناسی را فراهم نماید.
در ایران نیز آرشیو تاریخ شفاهی آستان قدس با انجام 13 هزار ساعت مصاحبه در موضوعات اجتماعی و مطالعات شهری به عنوان بزرگترین آرشیو تاریخ شفاهی شهری می تواند نمونه خوبی از تعامل این سه حوزه پژوهشی باشد جایی که در طرح های تاریخ شفاهی داده های مردم شناسی در ظرف تاریخ محلی ضبط و نگهداری می گردد و می تواند مورد استفاده محققان در زمینه های مختلف قرار گیرد. منبع: http://ohwm.ir/show.php?id=2501
+ دوشنبه ۸ دی ۱۳۹۳ ساعت ۲۳:۱۳
نظرات
دکتر مهدی احمدی اختیار
دکتر مهدی احمدی اختیار، جناب آقای دکتر حسن آبادی از زحمات شما در باب تهیه و نگارش مطالب بدیع و آموزنده سپاسگزارم.
یکشنبه ۲۸ دی ۱۳۹۳ ساعت ۱۹:۱۹
نظر شما
نام:
ایمیل : * نمایش داده نمی‌شود
نظر شما: