سمیه سادات سجادی

دکتری: دانشجوی دکتری تاریخ محلی دانشگاه اصفهان
کارشناسی ارشد: دانشگاه بیرجند، ۱۳۹۰

معرفی کتاب زهان دیار یاقوت سرخ

معرفی کتاب زهان دیار یاقوت سرخ معرفی مولف
کتابهای چاپ شده مولف
کتاب زهان؛«دیار یاقوت سرخ» تالیف دکتر علی اکبر عباسی استادیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان است. مولف تاکنون غیر از کتاب فوق 5 عنوان کتاب را در نشرهای مختلف (بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی مشهد ، جهاد دانشگاهی اصفهان ، هزاره ققنوس تهران) به چاپ رسانده و در تالیف 3 کتاب هم مشارکت داشته است(هزاره ققنوس ، جهاد دانشگاهی ، سخنوران). یکی از کتابهای مولف یازده بار و یک کتاب سه بار و سه کتاب هم دوبار تجدید چاپ شده است سایر کتابهای مولف تنها یک بار چاپ شده است.
معرفی مولف
کتابهای چاپ شده مولف
کتاب زهان؛«دیار یاقوت سرخ» تالیف دکتر علی اکبر عباسی استادیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان است. مولف تاکنون غیر از کتاب فوق 5 عنوان کتاب را در نشرهای مختلف (بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی مشهد ، جهاد دانشگاهی اصفهان ، هزاره ققنوس تهران) به چاپ رسانده و در تالیف 3 کتاب هم مشارکت داشته است(هزاره ققنوس ، جهاد دانشگاهی ، سخنوران). یکی از کتابهای مولف یازده بار و یک کتاب سه بار و سه کتاب هم دوبار تجدید چاپ شده است سایر کتابهای مولف تنها یک بار چاپ شده است.
مقالات چاپ شده مولف
مولف 16 مقاله علمی – پژوهشی را در نشریات شیعه شناسی (دو عنوان) ، پژوهشنامه علوی (دو عنوان) ، تاریخ اسلام در آئینه پژوهش (دو عنوان) ، ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس(یک عنوان) ، پژوهشهای تاریخی دانشگاه اصفهان ( یک عنوان) ، جستارهای تاریخی[فرهنگ سابق] (یک عنوان)، تاریخ و فرهنگ دانشگاه فردوسی مشهد(یک عنوان) ، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی قم (یک عنوان) ، مجله تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهراء(یک عنوان) ، پژوهشنامه حج و زیارت (یک عنوان) ، پژوهشنامه انتقادی متون سمت(یک عنوان) ، پژوهشنامه تاریخ تشیع(یک عنوان) ، شیعه پژوهی (یک عنوان) را به چاپ رسانده است. همچنین مولف 9 مقاله را در مجلات علمی - ترویجی و 7 مقاله را در همایش های ملی و بین المللی ارائه و به چاپ رسانده است. 18 مقاله ترجمه ای (ترجمه از انگلیسی به فارسی) در نشریات تاریخ اسلام دانشگاه باقرالعلوم ، مجله انجمن تاریخ پژوهان ، کتاب ماه هنر ، رشد آموزش تاریخ ، رشد آموزش معارف اسلامی ، تاریخ پژوهی دانشگاه فردوسی از دیگر آثار چاپ شده اوست. همچنین مولف 43 عنوان مقاله را هم در نشریات تخصصی چاپ کرده است.
معرفی کتاب
وجه تسمیه زهان و موقعیت جغرافیایی آن
زهان ماخوذ از «زه آب» به معنای« محل جوشش آب» زادگاه مولف و شهری کوچک در خراسان جنوبی و در 104 کیلومتری شمال شرقی بیرجند. بخش زهان از غرب به آرین شهر(سده) ، از شرق به شهرستان حاجی آباد از شمال به شهرستان قاین و از جنوب به شهرستان درمیان محدود می شود. زهان مرکز و قطب تولید یاقوت سرخ (زرشک) ایران است.
فصول کتاب
کتاب «زهان؛ دیار یاقوت سرخ» در دوازده فصل و 492 صفحه در انتشارات «صبح امروز» بیرجند در قطع وزیری و با شمارگان 1000 جلد در سال 1397 به چاپ رسیده است. فصل اول به تاریخچه زهان با استناد به منابع دست اول پرداخته شده است در مجموع مولف در این فصل تاکید دارد که نام زهان را در منابع و اسناد و حواشی نسخ خطی از عهد تیموری به بعد می توان دید. در فصل دوم آثار تاریخی آن شهر کوچک مورد کند و کاو قرار گرفته و با توجه به اهمیت و قدمت امامزاده داود فصل سوم مختص امامزاده داود و بررسی سیر تاریخی ساخت آن و تحلیل مضمون کتیبه هایش است. فصل چهارم به بررسی و تحلیل نسخه خطی مدرسه علمیه جعفریه اختصاص داده شده است. سیر تاریخی تاسیس دبستانها ، دبیرستانها ، دانشگاه پیام نور و مدرسه علمیه و مباحث اجتماعی مربوط به آن در فصل پنجم ذکر شده است. فصل ششم به وضعیت زرشک ، زعفران ، عناب و سایر محصولات کشاورزی در زهان اختصاص یافته و وضعیت حیات وحش زهان مورد ارزیابی قرار گرفته است. شرایط حیواناتی مثل پلنگ ، بزکوهی ، گرگ ، شغال ، روباه ، جوجه تیغی در این فصل مورد بررسی قرار گرفته است وضعیت چشمه های زهان و نظام آبیاری آن از دیگر مباحث این فصل است. در فصل هفتم از چهره های ماندگار یاد شده است که بعضی از آنها مربوط به عهد قاجار و از نویسندگان و مدرسان آن دوره بوده اند کسانی از آنان برای زهان امکاناتی را که نیاز داشته فراهم آورده اند و افرادی هم از چهرهای علمی دوران معاصرند سه چهره ماندگار هم از ورزشکاران زهانی هستند که در عرصه ملی و بین المللی افتخارآفرینی کرده اند. فصل هشتم و نهم به ترتیب به مناسبت های ملی و مذهبی و امکانات شهر زهان پرداخته شده است در فصل دهم به بررسی جایگاه زهان در دفاع مقدس – جنگ هشت ساله ایران و عراق- به سبکی غیرمتعارف از زبان کودکان ، نوجوانان و کمتر از دید بزرگسالان پرداخته شده و در دو فصل آخر به ترتیب حوادث غیر مترقبه و جاذبه های گردشگری مطرح شده است. پیشنهادهای کتاب در لابلای فصول و نه در جایی خاص از آن مطرح شده است.
شیوه تدوین کتاب
مولف در مقدمه کتاب اشاره دارد که از سالها پیش به فکر تدوین کتابی درباره زادگاهش بوده و این فرصت در سال 1396 و 1397 فراهم شده است وی برای تالیف این کتاب با 93 نفر از کهنسالان زهانی و حتی غیر زهانی(کسانی که در گذشته های دور و نزدیک در زهان سمتی داشته اند) مصاحبه کرده است. برای انجام این مصاحبه ها مسافرتهای زیادی به زهان ، قاین ، بیرجند ، مشهد ، تهران ، جان احمد ، افین و اسفدن انجام شده است. مصاحبه ها شامل موضوعات متعددی از قبیل سابقه آموزشهای نوین در زهان ، ساختمانهای آموزشی ، وضعیت محصولات کشاورزی و حیات وحش ، حوادث غیرمترقبه مثل سیلاب و زلزله ، مهاجرت زهانیها و مشاغل آنان و تبعات حوادث سیاسی مثل کشف حجاب رضاشاه و ... در زهان می شود. در برخی از مصاحبه ها هم حوادث و رخدادهای متاخرتر [ذکر طلوع رخدادها] مثل تاسیس مراکز درمانی و بهداشتی ، لوله کشی آب ، برق کشی ، گازکشی و ... مدنظر بوده است. کتیبه های موجود در آثار تاریخی سالم و نیمه مخروبه برای تالیف این اثر بازخوانی شده و مورد استفاده قرار گرفته است. بیش از 200 نسخه خطی مدرسه تاریخی علمیه جعفریه زهان و حواشی بسیار ارزشمند آن برای بهره بردن از آنها جهت اطلاعات سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی مربوط به زهان مورد مطالعه قرار گرفته است. از کتب تاریخی ، جغرافیایی ، ادبی و وبلاگهای اینترنتی هم با نام بردن از نام آثار و وبلاگ ها و نویسندگان آنها استفاده شده است. عکسهای قدیمی مربوط به مباحث کتاب مورد توجه مولف بوده و در بخش های مختلف کتاب مورد استفاده قرار گرفته است. فصل سوم و چهارم کتاب را مولف قبل از تالیف کتاب به ترتیب در «همایش بین المللی امامزادگان»(1392) و نشریه تخصصی «بساتین»(1395) به چاپ رسانده است.
کارگاه نقد کتاب
به پیشنهاد مولف و با موافقت گروه تاریخ دانشگاه بیرجند و با حضور تعدادی از اساتید ، دانشجویان ، اعضای انجمن های علمی و علاقمندان جلسه نقد و بررسی کتاب«زهان ؛ دیار یاقوت سرخ» در اردیبهشت ماه 1398 درآن دانشگاه برگزار شد و دکتراحمد بخشی و دکتر مفید شاطری به بیان دیدگاههایشان درباره کتاب پرداخته و از زحمات طولانی مدت مولف برای تالیف این کتاب تقدیر کردند. دکتر شاطری در جریان نقد کتاب اظهار داشت که با توجه به اوقاف گسترده و تاریخی زهان و وجود خیران جوان و کهنسال و زن و مرد در دورهای مختلف تاریخی بهتر است در چاپهای بعد فصلی تحت عنوان «اوقاف زهان» هم به فصول کتاب اضافه شود. در کارگاه نقد کتاب، ناقدان از فونت ریز خط کتاب و کیفیت نامناسب برخی اسناد و عکسهای قدیمی انتقاد کردند و پیشنهاد کردند که این نواقص در چاپهای بعدی برطرف شود. همچنین دکتر بخشی طرح نقشه بخش زهان و روستاهای تابعه را در ابتدای کتاب ضروری دانست.
+ شنبه ۲۵ خرداد ۱۳۹۸ ساعت ۱۷:۳۵
نظر شما
نام:
ایمیل : * نمایش داده نمی‌شود
نظر شما: